Trong các ngày 17, 19 và 20/6, có 3 chuyến bay với gần 900 hành khách từ Sân bay quốc tế Sana’a của Yemen đến Saudi Arabia. Đây là những chuyến bay thương mại đầu tiên giữa Yemen và Ả-rập Xê-út sau 7 năm, ngoài một số chuyến bay chở hàng viện trợ nhân đạo. Các chuyến bay chủ yếu đưa khách hành hương đến thánh địa Mecca, thánh địa của người Hồi giáo ở Saudi Arabia.

Hoạt động hàng không bình thường như vậy là một dấu hiệu đáng hoan nghênh cho thấy cuộc xung đột kéo dài ở Yemen đang giảm bớt.

Quốc gia Trung Đông này chìm trong xung đột kể từ khi phiến quân Houthi giành quyền kiểm soát thủ đô Sanaa và một số thành phố phía bắc vào năm 2014. Xung đột đã đẩy quốc gia nghèo nhất thế giới Ả Rập này vào một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng.

Hàng nghìn người Hồi giáo từ các khu vực do phiến quân Houthi kiểm soát đã đi xe buýt tới Saudi Arabia hoặc tới thành phố Aden do chính phủ Yemen kiểm soát để đón các chuyến bay trong bối cảnh lễ hành hương Hajj tới thánh địa Mecca sắp tới các nước láng giềng.

Najeeb Al-Aji, người đứng đầu Hajj và Umrah của Houthi, cho biết động thái này được coi là một cử chỉ thiện chí nhằm tạo điều kiện để sân bay mở cửa trở lại và phục vụ người dân Yemen. Một liên minh Ả Rập do Ả Rập Saudi dẫn đầu đã phong tỏa sân bay quốc tế Sanaa từ năm 2016 trong cuộc chiến chống lại phiến quân Houthi, những người đã giành quyền kiểm soát thủ đô Sanaa. Houthis đã thông báo rằng họ cần thực hiện 200 chuyến bay từ Yemen đến Ả Rập Saudi để phục vụ 24.000 người có nhu cầu.

Sau khi lệnh ngừng bắn do Liên Hợp Quốc làm trung gian có hiệu lực vào tháng 4 năm 2022, xung đột ở Yemen đã giảm đáng kể và các hành động thù địch đã được kiềm chế ngay cả sau khi lệnh ngừng bắn hết hiệu lực vào tháng 10 năm 2022. Các điều khoản của lệnh ngừng bắn bao gồm việc nối lại các chuyến bay quốc tế từ thủ đô Sanaa.

Cuối tuần trước, Chính phủ Yemen và lực lượng Houthis đã tổ chức đàm phán dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc về trao đổi hàng nghìn tù binh chiến tranh mà hai bên đang nắm giữ và cả hai bên đều cho rằng kết quả đàm phán là tích cực.

Đặc phái viên LHQ tại Yemen Hans Grunberg hoan nghênh kết quả của các cuộc đàm phán. Ông cho biết cả hai bên nhất trí duy trì tham vấn về các đề xuất và sáng kiến ​​đã thảo luận để đạt được sự đồng thuận về các đề xuất chi tiết bao gồm các ưu tiên và cơ chế thực hiện. Trong vòng đàm phán đầu tiên ở Thụy Sĩ vào tháng 3, hai bên đã đồng ý thả 900 tù binh chiến tranh.

Trong khi đó, Rashad Alimi, người đứng đầu Hội đồng Tổng thống Yemen, kêu gọi cộng đồng quốc tế cùng hợp tác để buộc lực lượng Houthi ngừng các cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ.

Ông Rashad Alimi nói rõ rằng các cuộc tấn công của Houthi vào các cơ sở khai thác dầu và việc cấm vận chuyển hàng hóa từ khu vực do chính phủ kiểm soát vào khu vực do Houthi kiểm soát có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo và ngăn chính phủ trả lương cho nhân viên ở các khu vực công cộng. Chính phủ Yemen đang xem xét khả năng đình chỉ các chuyến bay thương mại tại sân bay Sana’a và hạn chế tàu thuyền ra vào Hodeidah nếu lực lượng Houthi tiếp tục tấn công các cơ sở dầu mỏ, đồng thời cấm vận chuyển hàng hóa và khí đốt từ các khu vực do chính phủ kiểm soát.

Chính phủ Yemen coi phong trào Houthi là một cuộc chiến kinh tế nhằm bòn rút tiền của chính phủ, buộc chính phủ phải chia sẻ doanh thu dầu mỏ với lực lượng này và trả lương cho những người ở khu vực do Houthi kiểm soát.

Ahmed bin Ahmed Ghaleb, thống đốc Ngân hàng Trung ương Yemen, cho biết các doanh nghiệp đang rời bỏ chính phủ do lệnh cấm xuất khẩu dầu của lực lượng Houthi và lệnh ngừng bắn kể từ tháng 4/2022. Chính phủ Yemen đã mất 1 tỷ USD doanh thu từ xuất khẩu dầu và 2,8 tỷ đô la doanh thu thuế và hải quan bằng cách chuyển từ các cảng do chính phủ kiểm soát sang sử dụng các cảng do Houthi kiểm soát.

Những tín hiệu tích cực từ Yemen là minh chứng cho nỗ lực của tất cả các bên liên quan và cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, Đặc phái viên Hans Grunberg vẫn thận trọng cho rằng con đường đi tới hòa bình và ổn định lâu dài tại quốc gia Trung Đông này còn dài và gian nan. (qua)