Đây là chuyến thăm Trung Đông đầu tiên của Thủ tướng Fumio Kishida kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 10/2021 và các điểm đến đều là những đối tác hàng đầu của Nhật Bản trong khu vực. UAE là đối tác thương mại lớn thứ bảy của Nhật Bản và là một trong những nhà cung cấp dầu lớn của Nhật Bản trong nửa thế kỷ qua. Năm 2022, kim ngạch thương mại song phương sẽ vượt 54,4 tỷ USD, tăng 57,5% so với năm 2021.

Trong khi đó, khoảng 40% lượng dầu thô nhập khẩu của Nhật Bản đến từ Saudi Arabia. “Tầm nhìn Saudi-Nhật Bản 2030” được đề xuất vào năm 2016 có sự tham gia của hơn 60 bộ và cơ quan chính phủ của hai nước và đã thành lập hơn 100 dự án. Đối với Qatar, mặc dù không phải là nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Nhật Bản nhưng Nhật Bản nhập khẩu phần lớn khí tự nhiên hóa lỏng từ quốc gia Trung Đông này.

Shuji Hosaka, chuyên gia đến từ Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản nhấn mạnh, Trung Đông là khu vực có ý nghĩa chiến lược đối với Nhật Bản và 90% lượng dầu thô nhập khẩu của Nhật Bản đến từ khu vực này. Trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu còn nhiều bất ổn, việc duy trì nguồn cung ổn định càng trở nên cấp thiết đối với xứ sở hoa anh đào. Vì vậy, một trong những mục tiêu quan trọng trong chuyến thăm của Thủ tướng Fumio Kishida là hiện thực hóa lời hứa đảm bảo nguồn cung năng lượng bằng cách làm sâu sắc thêm mối quan hệ với 3 ông lớn dầu mỏ ở Trung Đông.

Theo giới phân tích, chuyến thăm của lãnh đạo cao nhất chính phủ Nhật Bản tới Trung Đông đã đạt được mục tiêu đề ra. Trong chuyến thăm Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, hai quốc gia cung cấp khoảng 75% lượng dầu thô nhập khẩu của Nhật Bản đã đưa ra cam kết với Thủ tướng Fumio Kishida về việc tiếp tục đảm bảo nguồn cung dầu. Tại Qatar, điểm đến cuối cùng, hai bên đã thảo luận về việc Qatar cung cấp khí tự nhiên hóa lỏng cho Nhật Bản.

Năng lượng là ưu tiên hàng đầu của Nhật Bản, trong khi giảm sự phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu mỏ và đa dạng hóa nền kinh tế là nhu cầu cấp thiết đối với quốc gia Trung Đông này.

Các nhà phân tích cho biết nhiều quốc gia Trung Đông từ lâu đã phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu dầu mỏ như một nguồn thu nhập chính. Tuy nhiên, giá vàng đen biến động khó lường đang gây áp lực lên ngân sách của các nước xuất khẩu dầu mỏ trong khu vực. Để vượt qua những thách thức nói trên, các quốc gia trong khu vực, bao gồm Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Qatar, đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ và tạo thêm việc làm trong nền kinh tế phi năng lượng.

Trong bối cảnh đó, trong chuyến thăm của Thủ tướng Fumio Kishida, hai bên đã ký kết hàng chục thỏa thuận hợp tác, bao gồm y tế và chăm sóc sức khỏe, du lịch, giáo dục, công nghiệp, nông nghiệp, công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo, giao thông vận tải, kinh tế tuần hoàn và các lĩnh vực khác.

Tại Saudi Arabia, lãnh đạo cao nhất của chính phủ Nhật Bản tái khẳng định hai nước đang chuyển đổi từ quan hệ thương mại thuần túy về dầu mỏ sang quan hệ đối tác toàn cầu kiểu mới trong kỷ nguyên phi carbon. Nhân dịp này, Nhật Bản và Qatar nhất trí nâng cấp quan hệ song phương lên đối tác chiến lược.

Ngoài ra, việc Nhật Bản cam kết hỗ trợ các nước giảm lượng khí thải carbon cũng là kết quả tích cực mà UAE, Saudi Arabia và Qatar có được từ chuyến thăm của lãnh đạo Nhật Bản. Theo đó, Thủ tướng Fumio Kishida bày tỏ mong muốn đóng góp vào quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững và thân thiện với môi trường ở Trung Đông.

Hợp tác với các nước sản xuất năng lượng xanh sẽ được tăng cường và các công nghệ khử cacbon tiên tiến sẽ được áp dụng. Các chuyên gia cho biết, sự hỗ trợ của Nhật Bản được đánh giá là rất có ý nghĩa và quan trọng trong bối cảnh UAE và Saudi Arabia đang nỗ lực hướng tới mục tiêu không phát thải khí nhà kính lần lượt vào năm 2050 và 2060.

Chuyến thăm Trung Đông của Thủ tướng Fumio Kishida sẽ giúp Đất nước Mặt trời mọc giảm bớt lo ngại về nguy cơ gián đoạn nguồn cung năng lượng, đồng thời cũng là cơ hội để các nước Trung Đông thúc đẩy đa dạng hóa kinh tế và chuyển đổi xanh. Với những thành công nêu trên, chuyến đi lần này đã đạt được kết quả đôi bên cùng có lợi giữa Nhật Bản với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ả Rập Saudi và Qatar. (qua)